Erasmus Medical Breakthrough Fund: een fonds voor medische innovaties

Het Erasmus Medical Breakthrough Fund ondersteunt kansrijke medische innovaties van het Erasmus Mc, die anders mogelijk op de plank blijven liggen. Het fonds wil een brug slaan tussen de wetenschap en de praktijk en is uniek omdat donateurs ook kunnen investeren. De initiatiefnemers van het Erasmus Medical Breakthrough Fund zijn Stephan Nanninga, oud-topman van onder meer SHV Holdings, het grootste familiebedrijf van Nederland, en Frans van Houten, oud-CEO van Royal Philips.

Het idee is afkomstig van Stephan Nanninga, alumnus van de Rotterdamse rechtenfaculteit en de TU Delft. Zijn verhaal is heel persoonlijk: “In 2013 werd mijn vrouw ziek. Onderzoek wees uit dat ze leed aan melanoomkanker, uitgezaaid. Een heel slechte diagnose dus. Ze werd behandeld in het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis. Mede dankzij een, destijds experimentele, trial in immunotherapie heeft ze nog drie jaar geleefd. Haar behandelaar gaf aan dat er nog meer kansrijke medische ideeën op de plank lagen, maar het geld om ze te ontwikkelen ontbrak. Van wetenschappelijke vinding naar daadwerkelijk zorgproduct, dat is nog een flinke stap.”

Vernieuwende vorm van fundraising

Stephan Nanninga had een nieuwe missie. Hij stapte naar de raad van bestuur van het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis. Nanninga: “Ik vroeg of ze mij vier innovatieve, veelbelovende onderzoeksprojecten wilden geven, van de beste professoren. Ik stelde drie criteria: het project moet daadwerkelijke impact hebben in de samenleving, het intellectuele eigendom blijft bij het ziekenhuis en ik kan het ook als niet-medicus begrijpen. We kozen voor vier projecten, je weet immers dat niet alles slaagt. Ik ben driekwart jaar bezig geweest om donateurs te vinden. Zij gaven minimaal honderdduizend euro, verspreid over vijf jaar, dat volledig ten goede kwam aan het medisch onderzoek. Geen cent ging naar marketing of administratieve kosten.” De gift bood donateurs fiscaal voordeel plus de mogelijkheid om deel te nemen als de vinding op de markt zou komen. Een vernieuwende vorm van fundraising die al snel succesvol bleek. Nanninga: “We hebben de methode ‘ge-copy-paste’ naar het LUMC [Leids Universitair Medisch Centrum] en de Erasmus Universiteit Rotterdam. Bij het Erasmus Trustfonds had Frans al eerder een fonds voor medische innovaties opgezet.”

Brug tussen wetenschap en samenleving

Frans van Houten studeerde economie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam om later bij Philips aan de slag te gaan. “Als CEO heb ik de transformatie van Philips geleid naar een organisatie die volledig is gericht op gezondheidszorg”, vertelt hij. “Vanuit die rol zag ook ik dat veel kansrijke innovaties het levenslicht niet zagen, puur vanwege de financiën. Medische wetenschappers zijn natuurlijk geen marketeers en de weg naar een beurs vanuit Europa of de NWO is lang en stroperig. Daarom komt veel onderzoek niet verder dan de wetenschappelijke fase. Maar met een mooie publicatie help je nog geen patiënten. Samen met mijn vrouw heb ik in 2017 het Erasmus Medical Breakthrough Fund in het leven geroepen. Dat was een familiefonds, dat we samen runden. Maar om grote onderzoeksprojecten te financieren is de methode van Stephan kansrijker. Dus ik zei meteen: ‘Let’s team up!’”

Van Houten was eerder al nauw betrokken bij de oprichting van het Graduate Entrepreneur Fund. Dit fonds stimuleert start-ups van de Erasmus Universiteit Rotterdam en de TU Delft. Van Houten: “Dat gaat heel goed, we coachen en helpen tientallen jonge ondernemingen. Maar het aantal medische start-ups valt tegen en dat is begrijpelijk. Het is niet eenvoudig om een clinical trial, dus een onderzoek waar patiënten aan meedoen, op te zetten. Je hebt te maken met veiligheid, dosering enzovoorts. Dat kost veel geld. Met de support die we vanuit het Erasmus Medical Breakthrough Fund kunnen geven, helpen we een onderzoeksteam twee tot vier jaar verder. En met onze steun komen ze ook gemakkelijker binnen bij andere geldschieters. Op die manier slaan we een brug tussen wetenschap en samenleving.”

Enthousiaste en dankbare donateurs

Het Erasmus Medical Breakthrough Fund beleefde een voortvarende start. Vier projecten (zie pag. 69-73) kwamen in het ‘mandje’, geselecteerd door Erasmus MC-voorzitter Stefan Sleijfer, Nanninga en Van Houten, alsmede oud-rector Huib Pols, en Jan Hendrik Egberts, die is opgeleid als medicus en veel ervaring heeft in de farmaceutische industrie. Van Houten: “Alle ingrediënten zijn aanwezig; wetenschappelijke topideeën, geld, ondernemerschap, innovatiekracht… En het Erasmus Trustfonds is natuurlijk heel ervaren in het faciliteren van dit soort processen. Daardoor kunnen we echt doorpakken.” Nanninga: “Het is ongelooflijk hoe enthousiast en dankbaar de donateurs zijn. Eén van hen was betrokken bij de projecten van het Antoni van Leeuwenhoek, maar doneert nu ook in Rotterdam. We houden de donateurs aangesloten, onder meer via inhoudelijke presentaties. Ze zitten dichtbij het vuur en zien precies wat er met hun centjes gebeurt. Ze vormen een soort netwerkje, alumni maar ook anderen. Die dynamiek is mooi om te zien.”

“Door een minimumbedrag van honderdduizend euro te vragen, maak je mensen stakeholder in de zaak”, legt Van Houten uit. “Dat is toch anders dan een eenmalige gift. Als een project rijp is voor de markt, worden de donateurs gevraagd of ze willen investeren. Maar dat is veelal niet hun primaire motief. Het zijn mensen met interesse, die zelf ongetwijfeld al wel iets hebben meegemaakt op medisch gebied. Ze hebben de oprechte wens om iets te betekenen, om bij te dragen aan een betere gezondheidszorg.”

Learn, earn, return

“In ons land staat het ‘learn, earn, return’ nog een beetje in de kinderschoenen”, geeft Van Houten aan. “In de Verenigde Staten kun je rustig tegen je oud-studiegenoot zeggen: ‘Ik geef dit bedrag, wat doe jij?’ Dat is in onze cultuur wat ongemakkelijk. We moeten die schroom afwerpen, mensen dragen graag bij. Het Erasmus Trustfonds heeft laten zien dat we voor sterke programma’s de handen op elkaar krijgen, denk bijvoorbeeld aan het Graduate Entrepreneur Fund. Voor medisch onderzoek was er nog geen specifiek participatieprogramma, maar die lacune hebben we gevuld met het Erasmus Medical Breakthrough Fund. En je ziet het succes. Iedereen heeft in zijn of haar omgeving wel iemand die hulp nodig heeft met de gezondheid. Dit is een vakgebied waarin nog zoveel innovatie gaat plaats vinden. Daarom is het zo belangrijk dat we funding naar het Erasmus MC te brengen.” Nanninga, ten slotte: “Kijk naar de ontwikkelingen bij melanoomkanker. Tien jaar geleden was de populatie van een behandelend arts in één jaar soms helemaal vernieuwd. Vrijwel alle patiënten waren overleden. Nu kunnen we mensen genezen van deze ziekte, met innovaties waarvan we nooit hadden kunnen dromen.”